Αν και ως χουλιγκανισμός αναφέρονται οι ανάρμοστες και βίαιες συμπεριφορές από οργανωμένες ομάδες με σκοπό τη διατάραξη της τάξης, πλέον, η λέξη έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη σκοτεινή πλευρά του αθλητισμού και πιο συγκεκριμένα με αυτή του ποδοσφαίρου.

Η λέξη χούλιγκαν από την οποία προέρχεται και ο χουλιγκανισμός, γεννήθηκε στα μέσα του 19 αιώνα, την εποχή που στο βορειοανατολικό Λονδίνο «μεσουρανούσε» ένας Ιρλανδός αρχισυμμορίτης ο Πάτρικ Χούλιχαν, το επίθετο του οποίου αποτελούσε μέσο για να περιγράψει τις πράξεις του, αλλά και τις πράξεις άλλων που έμοιαζαν με τον τρόπο δράσης του. Λίγο αργότερα, το 1889, η λέξη χούλιγκαν έκανε και την εμφάνιση της στο λεξικό της Οξφόρδης, ενώ Daily News και Daily Graphic ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που την χρησιμοποίησαν γραπτώς.

Οι Άγγλοι οπαδοί ήταν αυτοί που φρόντισαν ο χουλιγκανισμός να αποκοπεί από την ευρύτερη του έννοια και να ταυτιστεί στο μέγιστο βαθμό με την εκδήλωση βίας στα πλαίσια του αθλητισμού. Συγκεκριμένα, οι πρώτες δράσεις των χούλιγκανς έλαβαν μέρος στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν σε ένα παιχνίδι Πρέστον-Άστον Βίλα οι παίκτες των δύο ομάδων δέχθηκαν επίθεση στο γήπεδο από οπαδούς. Ωστόσο, ο χουλιγκανισμός άνθησε το 1950. Τότε άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι οργανωμένοι οπαδοί, δημιουργώντας τις περίφημες «εταιρείες». Οι βανδαλισμοί και οι μάχες σώμα με σώμα ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά των «εταιρειών», όπως χαρακτηριστικός ήταν και ο τρόπος που επιτίθονταν και άφηναν το στίγμα τους η καθεμία.

Γι’ αυτούς ο χουλιγκανισμός ήταν ιδεολογία. Μια ιδεολογία που περιελάμβανε τα πάντα. Συγκεκριμένο τρόπο ζωής, συγκεκριμένα ρούχα, συγκεκριμένη συμπεριφορά και αμέτρητα ταξίδια στο πλευρό της αγαπημένης τους ομάδας. Ταξίδια σε όλες της άκρες του Νησιού και όχι μόνο. Η δράση τους δεν περιοριζόταν εντός συνόρων και πάντα με ένα σκοπό. Την σύγκρουση με τις αντίπαλες εταιρείες, την πρόκληση ζημιών εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου και φυσικά την κατάληψη της κερκίδας των αντιπάλων.

Το Σάββατο (παραδοσιακή βρετανική ημέρα αγώνων τότε, με τα περισσότερα ματς να ξεκινάνε 15.00, κάτι που άλλαξε ελέω τηλεοπτικών δικαιωμάτων) ήταν ημέρα ιεροτελεστίας. Οι χούλιγκαν φορούσαν τα ακριβά τους ρούχα, πάντα έτσι ώστε να ξεχωρίζουν σε ποια «εταιρεία» ανήκουν. επιβιβάζονταν στα ειδικά τρένα (British rail football specials, τρένα που μετέφεραν οπαδούς στα εκτός έδρας παιχνίδια την ημέρα του αγώνα) και τα όργανα άρχιζαν.

Στη διαδρομή είτε δέχονταν επίθεση, είτε κάνανε στάση για να επιτεθούν οι ίδιοι. Με την άφιξη στον προορισμό τους φρόντιζαν να προμηθευτούν αλκοόλ και να ξεκινήσουν φασαρίες. Όταν έφταναν στο γήπεδο, προσφιλής τακτική τους ήταν να αλλάζουν την προφορά τους ώστε να μοιάζει με την εκάστοτε διάλεκτο της περιοχής με απώτερο σκοπό να μπούνε στις κερκίδες των αντιπάλων όπου επιδίδονταν σε άγριες μάχες. Αν πάλι αυτό δεν πετύχαινε υπήρχε και το παραδοσιακό «ντου».

Με το πέρασμα των χρόνων δημιουργήθηκε άσβεστο μίσος ανάμεσα σε «εταιρείες» και βεντέτες ανάμεσα στα μέλη τους. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους σε συμπλοκές, ανάμεσα τους και παιδιά, ενώ, ακόμα περισσότεροι απέκτησαν μόνιμα προβλήματα υγείας, άλλοι ζουν ακόμα με το φόβο κάποιου εχθρού απ’ τα παλιά και σχεδόν όλοι έχασαν το δικαίωμα να παρακολουθούν την ομάδα τους ζωντανά, αφού τους απαγορεύθηκε η είσοδος στα γήπεδα.

Η ανεξέλεγκτη δράση τους, εντός και εκτός γηπέδων (πολλές «εταιρείες» έχασαν τον προσανατολισμό τους, λειτουργώντας και σαν συμμορίες), διήρκησε μέχρι τα μέσα του ’80. Αυτό δεν σημαίνει ότι έκτοτε εξαφανίστηκε. Οι προσπάθειες της Αγγλικής κυβέρνησης να εξαλείψει την βία έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα εντός αγωνιστικών χώρων, όμως, όποιος έχει βρεθεί στον περιβάλλοντα χώρο ενός αγγλικού γηπέδου, κυρίως τις ημέρες που έχει ντέρμπι, ξέρει πολύ καλά ότι ο χουλιγκανισμός, αν και περιορίστηκε, ζει και βασιλεύει, με τα επεισόδια χουλιγκανισμού στη Μεγάλη Βρετανία να ανέρχονται σε 25 κατά μέσο όρο από το 1986 και μετά. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει ξεπεράσει και τα 100 (2009-10, 103)

Για την περίοδο αυτή έχουν χυθεί τόνοι μελάνι, με εκατοντάδες βιβλία (The Football Factory, Among the Thugs, Suicide Squad κ.α.), πολλά από αυτά γραμμένα από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, ενώ έχουν γυριστεί και δεκάδες ταινίες (The Football Factory, Green Street Hooligans, I.D. κ.α.) με φόντο τα γεγονότα που συνέβαιναν.

Σχετικά άρθρα